Κοντά στο σημείο από όπου πηγάζει ο ποταμός συναντάμε το χωρίο Κλειτορία, που διαθέτει όλες σχεδόν τις δημόσιες υπηρεσίες, Κέντρο Υγείας, Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Λαογραφικό Μουσείο.
Σε απόσταση 3 χιλιομέτρων δυτικά βρίσκονται τα ερείπια του αρχαίου Κλείτορα, ισχυρής αρκαδικής πόλης, που διαδραμάτισε κυρίαρχο ρόλο στην περιοχή. Αυτό επιβεβαιώνεται από την κοπή σειρών νομισμάτων και από τα αφιερώματα στην Ολυμπία. Οι ανασκαφές που έγιναν, έφεραν στο φως – εκτός των νομισμάτων – επιτύμβια, ανάγλυφα και επιγραφές, ενώ από το θέατρο σώζονται το κοίλο και μερικά λείψανα εδωλίων.

Πλησίον του αρχαίου Κλείτορα ήταν κτισμένη η αρχαία πόλη των Λουσών με το πανελλήνιας ακτινοβολίας και φήμης ιερό της Αρτέμιδος Ημέρας. Στον σύγχρονο οικισμό των Λουσών αξίζει κανείς να επισκεφτεί τον πύργο των Πετμετζαίων.
Οι πηγές του ποταμού Λάδωνα, που παίρνει αυτό το όνομα κατά την είσοδό του στο νομό Αρκαδίας, εντοπίζονται νοτιοδυτικά του όρους Χελμού (Αροάνια Όρη), κοντά στο χωριό Λυκούρια. Σε πολύ μικρή απόσταση από αυτό συναντάμε την τοποθεσία Χελωνοσπηλιά, όπου άναψε η πρώτη σπίθα της εθνεγερσίας του 1821 με το θρυλικό επεισόδιο μεταξύ της ομάδας των Χονδρογιανναίων με τον Τούρκο Σεϊδή Λαλιώτη.

Στη συνέχεια η ροή του ποταμού κατευθύνεται προς τα νότια. Ήδη από την αρχαιότητα ο Λάδωνας ασκούσε ιδιαίτερη γοητεία στους ανθρώπους, χάρη στο σπάνιας αισθητικής φυσικό περιβάλλον του, που ενέπνευσε την πλούσια μυθολογική παράδοση που είναι συνδεδεμένη με αυτόν (μύθος Λευκίππου – Δάφνης, μύθος γέννησης Ασκληπιού, μύθος ακούσιας ερωτικής συνεύρεσης της Δήμητρας με τον Ποσειδώνα, καρπός της οποίας υπήρξε το άλογο Αρείωνας και μια ανώνυμη για τους αμύητους κόρη).
Γι’ αυτό και λατρευόταν στην περιοχή η Ερινύς ή Λουσία Δήμητρα και ο Ασκληπιός των οποίων υπήρχαν ιερά, και επιπλέον ο Ογκαίος Απόλλων, ο Διόνυσος και Ελευσίνιες θεότητες.

Από τις παραλαδώνιες πόλεις είναι απαραίτητο να γίνει λόγος για την Θέλπουσα, στην οποία έχουν βρεθεί λείψανα του οχυρωματικού της περιβόλου, μιας δεξαμενής νερού και ενός οικοδομήματος της ρωμαϊκής περιόδου, ενώ υπάρχουν και ομηρικές αναφορές για τρεις πόλεις – νησιά του Λάδωνα, πράγμα που όμως είναι πρακτικώς αδύνατο.
Κατά την είσοδό του στην επαρχία Γορτυνίας, στο ύψος της Δάφνης, τα νερά του Λάδωνα σχηματίζουν με φράγμα την ομώνυμη τεχνητή λίμνη, όπου λειτουργεί υδροηλεκτρικός σταθμός. Μάλιστα – σύμφωνα με τα πορίσματα πρόσφατης έρευνας – η λίμνη τροφοδοτείται από υπόγειο ποταμό.

Η Δάφνη, έδρα του Δήμου Παίων, είναι μια γραφική κωμόπολη με έξοχα δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και ερείπια από τις περιόδους της αρχαιότητας, του Βυζαντίου, της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας. Εξάλλου η συμβολή των κατοίκων της στον εθνικό - απελευθερωτικό αγώνα του 1821 υπήρξε πολύ σημαντική. Αξιοθέατο της περιοχής αποτελεί επίσης η χρονολογούμενη τον 13ο αιώνα Ιερά Μονή Ευαγγελιστρίας.

Αφήνοντας τη Δάφνη και τα σαγηνευτικά νερά του Λάδωνα και ακολουθώντας την εθνική οδό 111 (Τρίπολη – Πάτρα), παράλληλα στην οποία ρέει σε αυτό το σημείο ο παραπόταμος Σειραίος, συναντάμε λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα το χωριό Πάος, το μοναδικό με σύγχρονη ρυμοτομία στην περιοχή, καθώς προήλθε από την συνένωση τριών παλαιότερων οικισμών στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Οι παλαιότεροι οικισμοί είναι κτισμένοι σε πανέμορφες τοποθεσίες πάνω σε υψώματα και διακρίνονται για τα πετρόχτιστα σπίτια και τις εκκλησίες τους. Ο ένας από αυτούς, το Βεσίνι, συνιστά τον έναν από τους δυο μόνο χαρακτηρισμένους παραδοσιακούς οικισμούς του νομού Αχαΐας και κοσμείται από ένα υπεραιωνόβιο καστανόδασος. Εκτός των άλλων το Πάος διαθέτει και έντονο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, αφού η αρχαία Πάος ήταν γνωστή αρκαδική πολίχνη και έχουν βρεθεί αρκετά ευρήματα.

Η επόμενη στάση μας θα γίνει στην Ψωφίδα (Τριπόταμα), έδρα του Δήμου Αροανίας και σημείο συμβολής των νομών Αρκαδίας, Αχαΐας και Ηλείας και των τριών παραποτάμων του ποταμού Ερυμάνθου. Η ιστορία της Ψωφίδας ξεκινά από τους προϊστορικούς χρόνους, ενώ φτάνει σε μεγάλη ακμή κατά την κλασσική περίοδο, όπως μαρτυρούν μύθοι (Ερυμάνθιος κάπρος, Αλκμέωνας), αναφορές σε δραματικά έργα, δελφικοί χρησμοί καθώς και το πλήθος των ευρημάτων (δημόσια κτίρια, ναοί, αγάλματα – ειδώλια, νομίσματα) και οι αναφορές του Παυσανία στα Ολυμπιακά αναθήματα και στις ολυμπιακές συμμετοχές της πόλης. Τα σπουδαιότερα αξιοθέατα είναι η Ακρόπολη, ο περίβολος και το μοναστηριακό συγκρότημα Κοιμήσεως της Θεοτόκου και ο επονομαζόμενος πλάτανος του Παυσανία στη θέση Κεφαλόβρυσο.

Παίρνοντας τον δρόμο προς τα Καλάβρυτα, ακολουθούμε ταυτόχρονα και τη ροή του δεύτερου παραποτάμου του Ερυμάνθου, του Αροάνιου. Στις πλαγιές της οροσειράς του Ερυμάνθου που δεσπόζει δυτικά, συναντάμε το ειδυλλιακής ομορφιάς κεφαλοχώρι του Λειβαρτζίου με τα άφθονα τρεχούμενα νερά, τις πέτρινες βρύσες και τα εξαιρετικά πετρόχτιστα σπίτια. Στο παρελθόν γνώρισε οικονομική άνθιση, οφειλόμενη στην βυρσοδεψία, την σηροτροφία και την καπνοκαλλιέργεια είναι χαρακτηριστικό ότι διέθετε τέσσερις ταμπακόμυλους. Από τα μνημεία του χωριού αναμφίβολα ξεχωρίζει η Μονή Αγίας Τριάδας και το πλατανόδασος της Σέλιτσας.

Σε μεγαλύτερο υψόμετρο βρίσκεται το εξίσου όμορφο και γραφικό Λεχούρι, στο οποίο σώζεται ως σήμερα ο πύργος του Γ. Λεχουρίτη, σπουδαίου αγωνιστή του 1821, καθώς και πολλά άλλα μικρότερα χωριά (Κερασιά, Καμενιάνοι, Δεσινό, Δρυβολοβό, Ανάσταση, Αγρίδι, Αλέσταινα). Πρόκειται για χωριά με κρυμμένες αναξιοποίητες ομορφιές, που μπορούν να λειτουργήσουν ως πηγές αναζωογόνησης και αναψυχής του κορεσμένου κατοίκου της σύγχρονης μεγαλούπολης.

Ιδιαίτερη μνεία αξίζει σε άλλο ένα ιστορικό κεφαλοχώρι, το Σοπωτό, με τα επιβλητικά σπίτια, τα κτισμένα από έμπειρους τεχνίτες με λαξευτές πέτρες και λίθινες πλάκες. Εδώ γεννήθηκαν πολλές εξέχουσες προσωπικότητες και ο Οσιομάρτυρας Παύλος. Το χωριό είναι στολισμένο με πολλούς ναούς και λίγα χιλιόμετρα έξω από αυτό σε μια μαγευτική πλαγιά βρίσκεται η Ι. Μονή Αγίων Θεοδώρων με έντονο ιστορικό ενδιαφέρον. Κόσμημα του χωριού αποτελούν επιπρόσθετα ο πύργος των Σοφιανόπουλων, το αρχοντικό των Σοφιανόπουλων ή Ζουλουμαίων, το σπίτι του Πρωτόπαπα και ένα κτιριακό συγκρότημα που περατώθηκε το 2000 και περιλαμβάνει τον Ι. Ναό του Οσιομάρτυρα Παύλου, πνευματικό κέντρο και βιβλιοθήκη.

Ο τρίτος και τελευταίος παραπόταμος του ποταμού Ερυμάνθου, το Νουσαϊτικό ποτάμι, ξεκινά από τις νότιες πλαγιές του Ολωνού. Σ’ αυτές τις ελατόφυτες πλαγιές είναι κτισμένοι οι οικισμοί της Πλατανίτσας, των Αγραμπέλων -με ιδιαίτερες φυσικές καλλονές και το γνωστό μοναστήρι της Παναγίας Πορετσιώτισσας– της Πλάκας και του Αστρά. Στα σύνορα του οικισμού αυτού με τα Τριπόταμα μπορεί κανείς να γευθεί πέστροφα Ερυμάνθου στο εκεί πεστροφείο, που στεγάζεται σ’ έναν παραδοσιακό νερόμυλο.

Καθώς λοιπόν ενώνονται στα Τριπόταμα οι τρεις παραπόταμοι του Ερυμάνθου, το ποτάμι ξεκινά μια διαδρομή 60 περίπου χιλιομέτρων προς τα νότια. Τον ξεχωριστό αυτό οικότοπο μοιράζονται πολλά χωριά.
Από την πλευρά της Ηλείας, μετά το γραφικό χωριό της Ορεινής συναντάμε το ξακουστό για το υγιεινό κλίμα, τα κρυστάλλινα νερά και τα δάση ελάτων, πουρναριών και γάβρων κεφαλοχώρι Λαμπεία ή Δίβρη, που στο παρελθόν έφτασε σε μεγάλη οικονομική και πνευματική ακμή. Είναι ακόμα ξακουστή για τους διάσπαρτους στην ευρύτερη περιφέρειά της ναούς και τα εξωκκλήσια, που αγγίζουν τα εκατό και για τα δείγματα αρχιτεκτονικής με πελεκητή πέτρα. Ένα άλλο χαρακτηριστικό που συνέβαλε στη φήμη της είναι ότι αποτέλεσε γενέτειρα πολλών εξεχουσών πολιτικών προσωπικοτήτων της χώρας (π.χ. οικογένεια Στεφανόπουλων, Πετραλιάδων) και προσωπικοτήτων της πνευματικής ζωής.

Νοτιότερα, στην περιοχή που ανήκει στο χωριό Κούμανι, βρίσκεται το φαράγγι του Ερυμάνθου, που συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πλέον εντυπωσιακά αλλά και τα πλέον δύσβατα της χώρα μας, γι’ αυτό και προσελκύει ξένους «καγιάκερς».
Το συγκεκριμένο χωριό περιστοιχίζεται από το δρυοδάσος της Κάπελης μοναδικό φυσικό-αυτοφυές δάσος πλατύφυλλης δρυός των Βαλκανίων, ασύγκριτης γοητείας και αισθητικής.
Φτάνοντας στη Νεμούτα, τα νερά του ποταμού γαληνεύουν και την προσοχή του επισκέπτη ελκύει το γεφύρι Σεϊντάγα, σημείο συγκέντρωσης των ευρωπαϊκών αθλητών κανόε-καγιάκ.

Στην αντίπερα όχθη του ποταμού, που υπάγεται στο νομό Αρκαδίας, σταθμοί της περιπλάνησής μας είναι κατ’ αρχήν οι Παραλογγοί με το παραδοσιακό γεφύρι, το Βιδιάκι, στη θέση της αρχαίας πόλης Στράτος, που διαθέτει επίσης ένα εντυπωσιακό παραδοσιακό γεφύρι και ερειπωμένα ασημομεταλλεία, οι Ράχες και το Νεοχώρι.

Η κατάληξη της διαδρομής των δυο ποταμών Λάδωνα και Ερυμάνθου, είναι κοινή εκβάλλουν στον ποταμό Αλφειό, κοντά στην αρχαία Ολυμπία, οριοθετώντας έτσι μια περιφέρεια, που έχει χάσει την αλλοτική της αίγλη και ευημερία και ακολουθεί την φθίνουσα πορεία όλων των ορεινών περιοχών. Μοναδική σανίδα σωτηρίας φαίνεται η ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού, με έμφαση στην ανάδειξη των φυσικών καλλονών και των πλούσιων αρχαιοτήτων της περιοχής και στην προώθηση πολυποίκιλων αθλητικών δραστηριοτήτων (κανόε-καγιάκ, mountain-bike, rafting, αναρρίχηση-ορειβασία, αεραθλητισμός, διάσχιση φαραγγιών, εντούρο, μοτοκρός, παρακολούθηση πτηνών, πεζοπορία). Οι προϋποθέσεις υπάρχουν το μόνο που απαιτείται είναι ο προγραμματισμός και η δραστηριοποίηση για την μετατροπή της συγκεκριμένης περιοχής σε όαση – καταφύγιο, για όσους θέλουν να δραπετεύσουν από την ασφυκτική καθημερινότητα.