Γράφει η Κατερίνα Νάκου

Δημοσιογράφος

Σε συνάντηση με αντιπροσωπεία βουλευτών του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος στο Δημαρχιακό Μέγαρο της Αθήνας, ο Δήμαρχος Αθηναίων, κ. Γεώργιος Καμίνης, επισήμανε πόσο σημαντικό είναι να επικρατήσει ο νόμος και το κράτος δικαίου στην παρούσα συγκυρία όπου και επικρατεί μία γενικευμένη τάση βίας ενώ παράλληλα τόνισε το σημαντικό ρόλο που κατέχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε αυτή την προσπάθεια. Εκτός από τα μέλη της Σοσιαλιστικής Ομάδας του Ευρωκοινοβουλίου, μεταξύ άλλων, έδωσε το παρόν η κα Μαρία Κουβέλη, Πρόεδρος του Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών του Δήμου.

Το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών το οποίο αποτελεί συμβουλευτικό όργανο του Δήμου, καλεί τους Εκπροσώπους Κοινοτήτων να δραστηριοποιηθούν, καταγγέλλει τη δράση των οργανωμένων ομάδων κρούσης στο Υπουργείο του Πολίτη και παράλληλα υποστηρίζει τον ΟΗΕ στην πρωτοβουλία καταγραφής περιστατικών ρατσιστικής βίας. Η Πρόεδρος του Συμβουλίου, κα Κουβέλη, επισημαίνει ότι η έλλειψη κονδυλίων καθώς και το γεγονός ότι ο Δήμος της Αθήνας είναι μητροπολιτικός, δηλαδή, έχει περιορισμένες αρμοδιότητες, δυσχεραίνει τη λήψη μέτρων κοινωνικής πολιτικής. Η ύπαρξη Κέντρου Υποδοχής Μεταναστών στο κέντρο της Αθήνας θεωρείται θεμιτή σε αντιδιαστολή με τα Κέντρα Κράτησης Μεταναστών που προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Χαρακτηριστικό αποτελεί το παράδειγμα των Κέντρων Υποδοχής στο Δήμο Βαρκελώνης όπου γίνεται υποτυπώδης έλεγχος, καταγραφή των μεταναστών από το Δήμο, χορηγείται προσωρινή κάρτα υγείας και παρέχεται η δυνατότητα εθελοντικού επαναπατρισμού.

«Όπου απουσιάζει το κράτος, κάποιος άλλος αυτόκλητα έρχεται να αναλάβει δράση» όπως ισχυρίζεται η κα Κουβέλη. Πώς μπορεί λοιπόν, να υπάρξει λύση; «Απαιτείται συντονισμένη προσπάθεια Δήμων και Φορέων, πολιτείας και πολιτών για την επίλυση των προβλημάτων», όπως η ίδια καταλήγει.

Το Ελληνικό Forum Μεταναστών

Έχοντας ως βάση τα δεδομένα αυτά, αξίζει να αναλογιστεί κανείς, ποιος θα έπρεπε να είναι ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά και των επιμέρους δικτύων στην ομαλότερη ένταξη των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία καθώς και ποιοι θα μπορούσαν να είναι οι καρποί μιας τέτοιας συνεργασίας. Το Ελληνικό Forum Μεταναστών, δηλαδή, το Δίκτυο Μεταναστευτικών Οργανώσεων και Κοινοτήτων το οποίο περιλαμβάνει 40 περίπου οργανώσεις, ασκεί πιέσεις για τη βελτίωση των πολιτικών όσον αφορά τους μετανάστες, διοργανώνει εκδηλώσεις που διευκολύνουν την ένταξη των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία με πιο σημαντική το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ, συνεργάζεται με εθνικούς και ευρωπαϊκούς φορείς, ενθαρρύνει την αυτοοργάνωση των επιμέρους ομάδων μεταναστών.

Εντούτοις, ο Πρόεδρος του Ελληνικού Forum Μεταναστών, Αχμέτ Μοάβια, εξηγεί την αδυναμία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο να παίξει αποφασιστικό ρόλο στη μεταναστευτική πολιτική, καθώς ο αντίστοιχος φορέας δε διαθέτει την ίδια ισχύ με αυτήν που παρουσιάζει σε άλλες χώρες. «Για παράδειγμα, το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών αποτελεί όργανο του Δήμου για την ενίσχυση της ένταξης των μεταναστών στην τοπική κοινωνία, την επαφή τους με τη δημοτική αρχή και την ευαισθητοποίηση του τοπικού πληθυσμού μέσω εκδηλώσεων. Το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών του Δήμου Αθηναίων είναι από τα πρώτα που τέθηκαν σε πλήρη λειτουργία στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά, όμως, εξακολουθεί να έχει περισσότερο συμβουλευτικό χαρακτήρα και αρκετά περιορισμένη δράση σε σύγκριση με παραδείγματα, όπως η Δανία και η Φινλανδία»  όπως επισημαίνει ο κ. Μοάβια. Άλλωστε, το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών έχει περισσότερο γνωμοδοτικό χαρακτήρα και εθελοντική δράση.

«Ο Δήμος προβαίνει σε ενέργειες, όπως η απομάκρυνση των μικροπωλητών από το κέντρο και τη θέσπιση ωραρίων εργασίας στα καταστήματα, όσον αφορά, όμως, στο μεταναστευτικό νόμο (3386/2005) δεσμεύεται να τον εφαρμόζει και οι αρμοδιότητές του είναι περιορισμένες. Ακολουθούνται, επιπλέον, πολιτικές που δυσχεραίνουν την ένταξη των μεταναστών, όπως ο Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων ο οποίος στερεί όλα τα παιδιά των μεταναστών τα οποία γεννιούνται στην Ελλάδα από το δικαίωμα απόκτησης πιστοποιητικού γέννησης».

Κρούσματα βίας

Στις 8 Σεπτεμβρίου 2012, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων πραγματοποιήθηκε εκδήλωση με θέμα τις ρατσιστικές επιθέσεις και τη Χρυσή Αυγή καθώς και τις θέσεις των κοινοτήτων και τις μελλοντικές δράσεις τους από εκπροσώπους του περιοδικού Asante, του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων και του Ελληνοαραβικού Επιμορφωτικού Πολιτιστικού Κέντρου στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.

Οι φορείς αναφέρθηκαν στην ανάγκη να υπάρξουν «περισσότερες κοινές δράσεις σε επίπεδο γειτονιάς και μέσα στην κοινωνία». Καταγράφηκε η ανάγκη ύπαρξης περισσότερων μεταφραστών αλλά και επίσημης καταγραφής των ρατσιστικών εγκλημάτων εκ μέρους της αστυνομίας.

Η βία σε βάρος μεταναστών αποτελεί, πλέον, καθημερινό φαινόμενο τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Ιδιαίτερα στο κέντρο της Αθήνας, κρούσματα βίας σε βάρος μεταναστών σπανίως δημοσιοποιούνται εν μέρει εξαιτίας του φόβου από πλευράς των θυμάτων να ασκήσουν καταγγελία αλλά και της αδιαφορίας των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Συλλογικότητες Μεταναστών, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και ομάδες για την καταπολέμηση του ρατσισμού καταβάλλουν προσπάθειες διοργανώνοντας εκδηλώσεις ενημερωτικού χαρακτήρα, διαδηλώσεις, συνεντεύξεις Τύπου με στόχο τη διασφάλιση στοιχειωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων καθώς στην παρούσα συγκυρία κρίνεται ως επείγουσα μια ορθή μεταναστευτική πολιτική.

Στις 12 Αυγούστου 2012, σημειώθηκε η δολοφονία του νεαρού Ιρακινού από μηχανοκίνητες ομάδες κρούσης, ένα μονάχα από τα πολυάριθμα πρόσφατα περιστατικά βίας που σημειώθηκαν στο κέντρο της Αθήνας και το οποίο καταδικάστηκε έντονα από την Ύπατη Αρμοστία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, από την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και από 19 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και Φορείς που απαρτίζουν το Δίκτυο Καταγραφής Εγκλημάτων Ρατσιστικής Βίας.

Στις 21 Μαρτίου 2012, το Δίκτυο παρουσίασε την πρώτη επίσημη καταγραφή περιστατικών ρατσιστικής βίας για την περίοδο Οκτωβρίου - Δεκεμβρίου 2011. Αντικείμενο της έρευνας, αποτέλεσαν περιοχές του κέντρου της Αθήνας (πλησίον της πλατείας Ομονοίας, πλατείας Αττικής,  Αγίου Παντελεήμονα) καθώς και ορισμένες περιοχές της Πάτρας. Αξίζει να σημειωθεί, εντούτοις, ότι η πραγματικότητα διαφοροποιείται από τα ακριβή αποτελέσματα της έρευνας, αν λάβουμε υπόψη τους σοβαρούς γεωγραφικούς περιορισμούς αλλά ενίοτε και την απροθυμία των θυμάτων να προβούν σε καταγγελία, γεγονός που οφείλεται κατά τους ισχυρισμούς των συμμετεχόντων φορέων «στο φόβο, στην έλλειψη εμπιστοσύνης στο σύστημα και κάποιες φορές, στην παθητική εξοικείωση με τη ρατσιστική συμπεριφορά».

Συγκεκριμένα:

Καταγράφηκαν, κατά την περίοδο 1.10.2011 έως 31.12.2011, 63 περιστατικά ρατσιστικής βίας. Στα 51 από αυτά εμπλέκονται περισσότεροι θύτες.

Στοιχεία σχετικά με τους θύτες: 18 θύτες φέρονται να λειτουργούν ως μέλη εξτρεμιστικών ομάδων και 26 ως μεμονωμένοι πολίτες. Οι περισσότεροι θύτες είναι άνδρες (61 έναντι 2 γυναικών). Σημειώνεται, ωστόσο, ότι στα ομαδικά περιστατικά εμπλέκονται και γυναίκες.

Στοιχεία σχετικά με τα θύματα: Κυρίως άνδρες, με αναλογία 56 προς 7 γυναίκες (στα περιστατικά με περισσότερα θύματα η καταγραφή βασίστηκε στη μαρτυρία ενός θύματος). Τα θύματα προέρχονται κυρίως από το Αφγανιστάν (25), την Υποσαχάρια Αφρική (21), το Μπαγκλαντές (4) και το Πακιστάν (2). Εκ των θυμάτων, 27 βρέθηκαν να μην κατέχουν επίσημα χαρτιά, 23 αιτούντες άσυλο, 5 νόμιμα διαμένοντες, ένας αναγνωρισμένος πρόσφυγας και ένας σε καθεστώς επικουρικής προστασίας (σε 6 περιπτώσεις, το καθεστώς του θύματος είναι άγνωστο).

Στοιχεία σχετικά με την πράξη: Κυρίως σωματικές βλάβες (30) και βαριές σωματικές βλάβες (12) (10 με ανάγκη ιατρικής περίθαλψης). Καταγράφηκαν, τέλος, κρούσματα καταστροφής περιουσιακών στοιχείων (καταστροφή οχήματος διανομής παντοπωλείου, εμπρησμός ανθοπωλείου).

Επιπλέον, προκύπτει μια τάση ομαδικής βίας έχοντας και τη συμμετοχή ανηλίκων. Στις περιπτώσεις αυτές, καταγράφεται στοιχειώδης οργάνωση στο δημόσιο χώρο (πλατείες κ.τ.λ.) και χρήση αυτοσχέδιων κυρίως όπλων, ωστόσο δυνάμει φονικών. Επιπλέον, προκύπτει η πρακτική «περιπολίας» από μαυροφορεμένους μοτοσικλετιστές, με κράνη ή καλυμμένο πρόσωπο, οι οποίοι επιτίθενται εν κινήσει και συχνά σε στάσεις λεωφορείων. Οι ομάδες αυτές, επίσης, χρησιμοποιούν μεγαλόσωμους σκύλους για εκφοβισμό. Οι επιθέσεις κατά των γυναικών έχουν στοιχεία απειλής της γενετήσιας αξιοπρέπειάς τους με ρητή σύνδεση με το χρώμα τους.

Ειδική κατηγορία αποτελούν τα 18 περιστατικά όπου συνδέεται η αστυνομική με τη ρατσιστική βία (10 στην Αθήνα και 8 στην Πάτρα). Πρόκειται για περιστατικά στα οποία  ένστολοι κατά την άσκηση των καθηκόντων τους αλλά και σε επιχειρήσεις ρουτίνας, καταφεύγουν σε έκνομες ενέργειες και πρακτικές άσκησης βίας. Καταγράφηκαν, επίσης, περιπτώσεις προσαγωγών στα αστυνομικά τμήματα, κράτησης και κακομεταχείρισης για ορισμένο χρονικό διάστημα κάποιων ωρών, καθώς και η καταστροφή νομιμοποιητικών εγγράφων. Σε μια περίπτωση, ένστολος κατέστρεψε φάρμακα τα οποία ο αλλοδαπός είχε προμηθευτεί από ιατρείο ΜΚΟ.

Ο κ. Μοάβια κρίνει πως οι μεταναστευτικές πολιτικές απαιτούν ειρηνική και συλλογική αντιμετώπιση καθώς και αποτελεσματική ενημέρωση από νομικής πλευράς. Επίσης, η συμμετοχή στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά του ρατσισμού μπορεί να συμβάλει στην καταπολέμηση του ρατσισμού σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Το ΕΝΑΡ, Δίκτυο Ευρωπαϊκών ΜΚΟ που εργάζονται για την καταπολέμηση του ρατσισμού σε όλα τα κράτη - μέλη της, έχει ως στόχο να εξασφαλίσει την ισότητα μεταξύ Ευρωπαίων και  πολιτών τρίτων χωρών. Με καθυστέρηση και υπό την απειλή κυρώσεων εξαιτίας της μη ενσωμάτωσης των κοινοτικών οδηγιών για την ισότιμη μεταχείριση των ατόμων, ανεξαρτήτως της φυλετικής ή της εθνοτικής καταγωγή τους, το Ελληνικό Κοινοβούλιο κατάφερε να ενσωματώσει τις προβλεπόμενες οδηγίες μόλις το 2005.