Του Αθανάσιου Κόκκοτου

Πρόεδρου της Κοιν.Σ.Επ. «Inn. Growth»

Η παρατεταμένη κρίση του κράτους πρόνοιας και η αδυναμία της αγοράς να δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας επέτρεψε την επάνοδο της χρησιμότητας των συνεταιρισμών, όπως λειτουργούσαν σε προγενέστερους χρόνους, στα πλαίσια μιας νέας μορφής κοινωνικής οικονομίας, της αλληλέγγυας οικονομίας.

Το βασικό εργαλείο πραγμάτωσης των σκοπών της κοινωνικής οικονομίας, δηλαδή της υπέρβασης των αντινομιών του κράτους και της αγοράς και της οικονομικής επανένταξης των κοινωνικά αδυνάτων, είναι οι κοινωνικές επιχειρήσεις.

Οι Κοιν.Σ.Επ. ως θεσμικό εργαλείο, βάσει του νόμου 4019/11, δημιουργούν συμπληρωματικά εναλλακτικό εισόδημα και ευκαιρίες απασχόλησης. Το συγκριτικό τους πλεονέκτημα είναι το μειωμένο κόστος συναλλαγών, κάτι που επιτυγχάνεται με την αξιοποίηση ανενεργών-κατακερματισμένων υλικών και ανθρώπινων πόρων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κρατικών οργανισμών και ιδρυμάτων.

Οι Κοιν.Σ.Επ. κατ’ αυτόν τον τρόπο μπορούν να παράγουν αγροτικά προϊόντα και προϊόντα μεταποίησης, καθώς και υπηρεσίες με κοινωφελείς σκοπούς, έχοντας ως αντικειμενικό στόχο τη διεύρυνση της απασχόλησης.

Οι Κοιν.Σ.Επ. κοινωφελούς σκοπού μπορεί να δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως τα ιδρύματα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, την κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία, την οικοτεχνία και βιοτεχνία, τη μεταποίηση, τις συνεταιριστικές υπηρεσίες υγείας και τις υπηρεσίες εκπαίδευσης.

Η διαφοροποίηση απ’ τις ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι ότι οι Κοιν.Σ.Επ. δεν έχουν αποκλειστικό σκοπό το κέρδος, αλλά την κοινωνική ωφέλεια και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Δηλαδή, μπορούν να περιορίζονται στο κοινωνικό κέρδος της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.

Είναι γεγονός άλλωστε ότι πολλοί ιδιώτες που λειτουργούν στο πλαίσιο της αγοράς ως επαγγελματίες ή επιχειρηματίες συστήνουν οι ίδιοι παράλληλα κοινωνικούς προμηθευτικούς, καταναλωτικούς ή οικιστικούς συνεταιρισμούς για να διασφαλίσουν καλύτερα εισοδήματα, προσφέροντας αγαθά και υπηρεσίες μέσα από τη διπλή οικονομική τους ιδιότητα.

Ποιοι έχουν δικαίωμα συμμετοχής-Ασφάλιση

Συνεταιριστής μπορεί να είναι κάθε φυσικό πρόσωπο. Όπως προκύπτει και από τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 4 του νόμου 4019/11, μόνη η συμμετοχή στην επιχείρηση δεν προσδίδει την ιδιότητα του εμπόρου και δε δημιουργεί ασφαλιστικές και φορολογικές υποχρεώσεις.

Συνεπώς επιτρέπεται η συμμετοχή ακόμα και όσων υπάγονται στο νόμο Κατσέλη, έχουν κόκκινα δάνεια κ.ο.κ. Ως εταίροι μπορούν επίσης να συμμετέχουν και νομικά πρόσωπα, αλλά η συμμετοχή τους δεν μπορεί να υπερβαίνει το 1/3 των μελών. Αυτοί που απαγορεύεται να συμμετέχουν ως μέλη είναι οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και Ν.Π.Δ.Δ. που υπάγονται σε Ο.Τ.Α., με εξαίρεση τη συμμετοχή τους σε Κοιν.Σ.Επ. ένταξης και υπό την προϋπόθεση ύπαρξης προηγούμενης έγκρισης από το φορέα που εποπτεύει το Ν.Π.Δ.Δ. Επιπλέον θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι μέλος μιας Κοιν.Σ.Επ. δεν μπορεί να μετέχει σε άλλη Κοιν.Σ.Επ. που εδρεύει στην ίδια Περιφερειακή ενότητα κι έχει τον ίδιο καταστατικό σκοπό.

Σχετικά με την ασφάλιση των εργαζομένων σε Κοιν.Σ.Επ. υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα που θα πρέπει να αναφερθούν. Τα πλεονεκτήματα αυτά είναι ότι ο συνεργαζόμενος-εργαζόμενος ασφαλίζεται στο Ι.Κ.Α. και έχει χαμηλότερα ασφάλιστρα σε σχέση με τον Ο.Α.Ε.Ε. που είναι υψηλότερα και στο οποίο είναι αφαλισμένες οι άλλες επιχειρήσεις. Ο συνεταιριστής-συμμέτοχος που είναι απλά καταναλωτής στο συνεταιρισμό και δεν εργάζεται σε αυτόν, μπορεί να μην ασφαλιστεί καθόλου.

Οι δυνατότητες αυτές επιτυγχάνουν την συγκέντρωση κοινωνικού κεφαλαίου για την ίδια την επιχείρηση. Δηλαδή, ένας συνταξιούχος μπορεί να είναι ενεργά υποστηρικτής Κοιν.Σ.Επ. και να προσφέρει με την εμπειρία του υπηρεσίες, χωρίς να πληρώνει ασφαλιστικό ταμείο. Βεβαίως οι Κοιν.Σ.Επ. μπορούν να διεκδικήσουν εφόσον αναπτυχθούν σε μεγαλύτερο βαθμό στην Ελλάδα και όλα τα προνόμια που έχουν αντίστοιχες μορφές επιχειρήσεων στις χώρες της Ε.Ε. στο θέμα της φορολόγησης και της ασφάλισης.

Διαδικασίες ίδρυσης και λειτουργίας των Κοιν.Σ.Επ.

Υπάρχουν 3 διαφορετικά είδη Κοιν.Σ.Επ., σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο 4019/11 περί κοινωνικής οικονομίας. Συγκεκριμένα αυτές είναι: ένταξης, φροντίδας και παραγωγικού σκοπού. Η καθεμία έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

Έτσι, η Κοιν.Σ.Επ. ένταξης είναι κοινωνική επιχείρηση με σκοπό την επανένταξη στην οικονομική και κοινωνική ζωή των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού, δηλαδή ατόμων με αναπηρίες, εξαρτημένων ή απεξαρτημένων από ουσίες, οροθετικών, φυλακισμένων ή αποφυλακισμένων κ.ο.κ. Μια τέτοια Κοιν.Σ.Επ. ιδρύεται από 7 μέλη και με το ελάχιστο ποσοστό απασχόλησης εργαζομένων που προέρχονται από ευάλωτες ομάδες πληθυσμού να ανέρχεται σε 40%.

Η Κοιν.Σ.Επ. κοινωνικής φροντίδας ιδρύεται κατ’ ελάχιστον από 5 μέλη και βασικός της σκοπός είναι να παρέχει υπηρεσίες ή προϊόντα κοινωνικού – προνοιακού χαρακτήρα που απευθύνονται σε ειδικές ομάδες πληθυσμού, όπως είναι οι ηλικιωμένοι, τα βρέφη, τα παιδιά, τα άτομα με αναπηρία και τα άτομα με χρόνιες παθήσεις.

Τέλος, η Κοιν.Σ.Επ. παραγωγικού και συλλογικού σκοπού αποσκοπεί στην παραγωγή του τοπικού και συλλογικού συμφέροντος, στην απασχόληση, στην ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής και της τοπικής ή περιφερειακής ανάπτυξης. Μια τέτοιου είδους επιχείρηση ιδρύεται από 5 μέλη το λιγότερο.

Ως προς τις διαδικασίες ίδρυσης, αυτές είναι όμοιες και δεν αλλάζουν ανάλογα με το είδος της Κοιν.Σ.Επ. Συγκεκριμένα η διαδικασία έχει ως εξής: Οι ενδιαφερόμενοι που θέλουν να ιδρύσουν μια Κοιν.Σ.Επ. θα πρέπει να ανατρέξουν στη σελίδα του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (www.ypakp.gr) και συγκεκριμένα στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας. Εκεί θα βρουν ένα πρότυπο καταστατικό, υπεύθυνη δήλωση (άρθρο 8 Ν.1599/1986) και την ειδική αίτηση. Αφού συμπληρώσουν αυτά τα έγγραφα (υπεύθυνη δήλωση κάνει κάθε μέλος χωριστά), τα καταθέτουν στο Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας του Υπουργείου και περιμένουν το μέγιστο 15 μέρες μέχρι την οριστική απόφαση έγκρισης.

Μετά από αυτήν την έγκριση και εντός 1 μηνός θα πρέπει να πάνε στην Εφορία όπου ανήκει η έδρα της Κοιν.Σ.Επ. για να κάνουν τη διαδικασία έναρξης. Τα απαραίτητα χαρτιά που κατατίθενται στη ΔΟΥ είναι:

• · Έναρξη/Μεταβολής εργασιών Μη φυσικού Προσώπου Μ3

• · Δήλωση στοιχείων φορολογουμένου Μ7

• · Δήλωση μελών μη φυσικού προσώπου Μ8 (σε περίπτωση που συμμετέχουν στην
• · Κοιν.Σ.Επ. νομικά πρόσωπα)

• · Πρακτικό σύστασης της πρώτης Διοικούσας επιτροπής

• · Έγκυρο και θεωρημένο καταστατικό

• · Βεβαίωση εγγραφής του Μητρώου Κοινωνικής Οικονομίας

• · Μισθωτήριο παραχώρησης του χώρου της έδρας της επιχείρησης

Αφού γίνει και η έναρξη της Κοιν.Σ.Επ. στην εφορία, το επόμενο βήμα είναι η ολοκλήρωση της διαδικασίας ίδρυσης πίσω στο Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας. Τα απαραίτητα δικαιολογητικά γι’αυτήν την δεύτερη επίσκεψη στο Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας είναι:

• · Αίτηση πρόσθετων στοιχείων (υπάρχει στο site του Μητρώου Κοινωνικής Οικονομίας)

• · Τα τρία βιβλία προς θεώρηση που περιγράφονται εντός του καταστατικού

• · Η έναρξη της εφορίας

• · Το πρακτικό της πρώτης Γενικής Συνέλευσης

• · Το πρακτικό συγκρότησης της πρώτης Διοικούσας Επιτροπής

Μετά και από αυτή την δεύτερη επίσκεψη στο Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας, ολοκληρώνεται και η διαδικασία ίδρυσης της Κοιν.Σ.Επ.